Bu gün Dünya Otizm Farkındalık Günü. Peki Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB – ya da İngilizce kısaltması ASD: Autism spectrum disorder ) nedir? Doğuştan gelen veya hayatın ilk döneminde ortaya çıkan konuşma, sözsüz iletişim, davranışsal tekrarlar içeren kompleks ve nöro-gelişimsel bir farklılıktır. Her yaşta farklı şiddette görülür. OSB’nin (Otizm Spektrum Bozukluğu), beynin yapısını ya da işleyişini etkileyen bazı sinir sistemi sorunlarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Nedeni tam olarak anlaşılamamakla birlikte çevresel ve genetik faktörlerin ortak veya bağımsız etkileri olduğuna dair bulgular vardır. Hangi genlerin bu etkiye yol açtığı henüz bilinmemektedir.
Otizm günümüzde en sık rastlanan nörolojik bozukluktur. 2018 yılı CDC ( The Centers for Disease Control and Prevention – Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri) verilerine göre bu bozukluğun görülme sıklığı 1/59 yani 59 çocukta 1 olarak görülmektedir. 2006 yılı verilerine göre bu oran 1/150 iken yaklaşık 3 kat artış olmuştur.
Otizme her kültürde rastlanmaktadır. Ailelerin sosyo-ekonomik durumuyla ya da eğitim metotlarıyla bir ilgisi bulunmamaktadır. Çünkü her ülkede, her bölgede her çeşit insanda görülebilmektedir.
Otizm (OSB) şu belirtileri göstermektedir.
Göz teması kuramıyor.
Parmağıyla istediği şeyi göstermiyor.
İsmi söylendiğinde dönüp bakmıyor.
Yaşıtlarının oyunları ile ilgilenmiyor.
Sallanmak, parmak uçlarında yürümek, dönmek gibi hareketler yapıyor.
Dönen nesnelere ilgi duyuyor.
Takıntılı davranışlar gösteriyor.
Konuşmasında gerilik var.
Yukarıdaki belirtileri gösteren çocuklarda otizm tanılaması yapılabilir. Bu durumdaki çocukların uzman psikologlar ve eğitimciler tarafından bir değerlendirmeye tabi tutulması gerekir. Çocuk ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanları ile çocuk nörologları ülkemizde tanılama yapma yetkisi olan kişilerdir. Otizmli çocuklar yoğun bir ilgi, sürekli özel eğitim ve sosyalleşme desteği ile sorunlarının üstesinden gelebilmektedir. Otizm ruhsal bir rahatsızlık olmayıp bazı belirtileri ruhsal rahatsızlıklarla benzerlik gösterebilir.
Otizm spektrum bozukluğunun özellikleri iki kategoriye ayrılır.
- Sosyal etkileşim ve iletişim sorunları: normal ileri geri konuşma zorlukları, ilgi ve duyguların paylaşımının azalması, göz teması ve yüz ifadeleri gibi sosyal ipuçlarını anlama veya bunlara yanıt verme zorlukları, ilişki geliştirme / sürdürme / anlama eksiklikleri ve diğerleri.
- İnsanlar, nesneler ve olaylarla ilgili zorluk: arkadaş edinme ve insanlarla etkileşim kurma, yüz ifadelerini okumada zorluk ve göz teması kurmama.
- Kısıtlı ve tekrarlayan davranış, ilgi alanı veya faaliyet kalıpları: el çırpma ve ayak parmakları üzerinde yürüme, oyuncaklarla nadir bir şekilde oynama (arabaları sıralama veya nesneleri çevirme gibi), benzersiz bir şekilde konuşma (konuşmalarda tuhaf kalıplar veya perdeler kullanma veya favori gösterilerden alıntı yaparak konuşma), öngörülebilir bir rutine veya yapıya önemli ölçüde ihtiyaç duymak, benzer yaştaki bir çocuk için nadir görülen aktivitelere yoğun ilgi göstermek, duyusal uyaranlara karşı alışılmadık veya aşırı hassasiyet (ağrı / sıcaklığa kayıtsızlık, nesnelerin kokusuna / temasına aşırı duyarlılık, ışıkların hareketinden, yüksek seslerden etkilenme vb.) ve diğerleri.
Otizm Tanılaması
- Erken tanı ve tedavi, otizm semptomlarını azaltmak ve otizmli insanlar ve aileleri için yaşam kalitesini iyileştirmek için önemlidir. Otizm için tıbbi bir test yoktur. Çocuğun yaşıtlarıyla karşılaştırıldığında nasıl konuştuğunu ve davrandığını gözlemleyerek teşhis edilir. Eğitimli uzmanlar genellikle otizmi çocukla konuşup ebeveynlere ve diğer bakıcılara sorular sorarak teşhis eder. Bebeğinizin veya yeni yürümeye başlayan çocuğunuzun normal gelişim göstermediğinden endişelenir iseniz, bu endişeyi birinci basamak bakım sağlayıcınıza götürmeniz önemlidir. Bu genellikle çocuğunuzla bir psikolog, gelişimsel-davranışçı çocuk doktoru, çocuk psikiyatristi veya diğer sağlayıcılar tarafından yapılan bir röportaj ve oyun tabanlı testi içerir.Bilim adamları otizm spektrum bozukluğuna neyin neden olduğunu açıkça anlamıyorlar. Bir çocuğun doğduğu genler veya çevresel faktörler dahil olmak üzere otizme muhtemelen çeşitli faktörler katkıda bulunur. Otistik bir aile üyesi varsa, çocuk otizm riski daha fazladır. Araştırmalar, kötü ebeveynlikten kaynaklanmadığını ve aşılardan kaynaklanmadığını göstermiştir.
Ebeveynler İçin İpuçları
- Otizm spektrum bozukluğu hakkında mümkün olduğunca çok şey öğrenin
- Tutarlı bir yapı ve rutin sağlayın
- Otizmli çocukların diğer ebeveynleri ile bağlantı kurun
- Belirli endişeler için profesyonel yardım alın
- Kendinize ve diğer aile üyelerinize zaman ayırın
Otistik bir çocuğa sahip olmak tüm aileyi etkiler. Stresli, zaman alıcı ve pahalı olabilir. Tüm ailenin fiziksel ve duygusal sağlığına dikkat etmek önemlidir.
Kaynaklar
Bir cevap yazın